ElektroChemische Conversie & Materialen
Het is evident dat in ons toekomstig energiesysteem hernieuwbare elektriciteit een hoofdrol zal spelen in de transitie naar een CO2-arme energievoorziening. Deze transitie wordt gefaciliteerd door de CO2-doelstellingen zoals die ook door de Nederlandse overheid zijn vastgelegd (CO2-neutraal in 2050). Dit vereist vérgaande elektrificatie. In de toekomst zal echter behoefte blijven bestaan aan brandstoffen (voor luchtvaart, scheepvaart en zwaar wegtransport) en aan chemische producten en materialen. Deze activiteiten en bijbehorende productieprocessen zijn nu verantwoordelijk voor ruim 35% van de wereldwijde CO2-uitstoot.
Er ligt een grote uitdaging om deze brandstoffen en chemische producten te vervaardigen via de inzet van hernieuwbare elektriciteit, op basis van biomassa en/of CO2. Dit kan met elektrochemische conversie. Daarnaast zijn oplossingen nodig om het probleem van onbalans tussen productie en afname van elektriciteit aan te pakken door omzetting van elektriciteit in chemicaliën als energiedrager met behulp van elektrochemie. De adviescommissie ElektroChemische Conversie & Materialen (ECCM) adviseert op uitnodiging van de topsectoren HTSM, Energie en Chemie wat nodig is om deze uitdagingen aan te pakken.
ECCM langs de transitiepaden van de Energieagenda
De overheid heeft met de Energieagenda een integrale langetermijnvisie gegeven op de energietransitie. De adviescommissie ECCM heeft in haar advies een deelaspect van deze visie uitgewerkt langs de energiefunctionaliteiten in de Energieagenda om tot een invulling te komen van een nationale aanpak in een meerjarig missiegedreven programma rondom ECCM.
Organisatie
Adviescommisie ElektroChemische Conversie en Materialen
Klankbordgroep topsectoren en HBO
Expertgroep Governance & Transitie
Naar een CO2-neutrale
energievoorziening
in 2050
Het adviesrapport
Na een uitvoerige consultatie van deskundigen uit het bedrijfsleven en het kennisveld komt de adviescommissie ElektroChemische Conversie & Materialen, ingesteld door de topsectoren HTSM, Energie en Chemie, tot de volgende doelstellingen:
- In 2030 wordt waterstof CO2-arm geproduceerd tegen een prijs van maximaal € 2/kg en in 2050 tegen een prijs van € 1/kg.
- In 2030 wordt minstens 20% van de waterstof en ammoniak geproduceerd zonder CO2 uitstoot.
- In 2050 wordt minstens 40% van de in de industrie geproduceerde CO2 gebruikt als grondstof in de transitie naar een circulaire koolstofkringloop.
- Mobiliteit: in 2050 is de hele transportsector CO2-neutraal.
Om deze doelstellingen te bereiken is het volgens de commissie noodzakelijk in te zetten op de volgende drie aandachtsgebieden:
- Integratie van elektrolyse en duurzaam waterstof in het energiesysteem en grootschalige chemische processen.
- Grootschalige ontwikkeling van innovatieve elektrochemie en materiaalkunde.
- Het aanbrengen van focus en massa in onderwijs en kennisuitwisseling.
De commissie komt in haar advies voor deze aandachtsgebieden tot aanbevelingen ten aanzien van governance, regelgeving, onderwijs en onderzoek & ontwikkeling
Financiering
Om tot implementatie van het advies over te gaan adviseert de commissie te starten met een onderzoeks- en ontwikkelingsbudget van minimaal 20 M€/jaar (zie Oppakken en doorpakken. Durven kiezen voor energie-innovatie (AWTI)) voor de doorontwikkeling van reeds bestaande kennis en technologie (toegepast missiegedreven onderzoek voor implementatie in 5-10 jaar, TRL3-6, M€ 16) en voor het versterken van de kennisbasis en investeringen in onderzoek waarvan de implementatie horizon langer dan 10 jaar zal zijn (fundamenteel missiegedreven onderzoek, TRL1-3, M€ 4).
Daarnaast stelt de commissie voor om M€ 200 per jaar te reserveren voor grootschalige investeringen in kleine schaal proeftuinen gekoppeld aan een bepaalde locatie (eiland, woonwijk, haven) en grote schaal open-access pilots en demo’s voor dit onderwerp, zodat op korte termijn (<5 jaar, >TRL7-9) bestaande technologieën daadwerkelijk voor de eerste keer kostencompetitief kunnen worden aangetoond. Dit bedrag kan deels worden vrijgemaakt door budgetten te oormerken binnen de bestaande investeringsregelingen (RVO JIP’s, SDE+/HER, DEI, SBIR, MIA-VAMIL, Next Level Investment Fund), aan te vullen met private bijdragen (M€ 150-200).
DG Bedrijfsleven en Innovatie, Bertholt Leeftink, en DG Energie, Sandor Gaastra (Ministerie van Economische Zaken) ontvangen uit handen van Manon Janssen (TS Energie), Amandus Lundqvist (TS HTSM), Emmo Meijer (TS Chemie) en commissievoorzitter Richard van de Sanden het advies ‘Elektrochemische Conversie & Materialen – Naar een CO2-neutrale energievoorziening in 2050’.
Hoe nu verder
Maandag 11 september is het advies van de Adviescommissie ElektroChemische Conversie & Materialen (ECCM) door commissievoorzitter Richard van de Sanden en de boegbeelden van de topsectoren Energie (Manon Janssen), HTSM (Amandus Lundqvist) en Chemie (Emmo Meijer) aangeboden aan het Ministerie van Economische Zaken, DG Bedrijfsleven en Innovatie Bertholt Leeftink en DG Energie Sandor Gaastra.
Het advies is ook aangeboden aan de besturen van NWO en TO2 en aan de NWA-routes Energietransitie, Materialen en Circulaire Economie van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA).
Het ministerie heeft de topsectoren gevraagd:
- De commissie in stand te houden in overbrugging naar een missiegedreven programma.
- De commissie te vragen om een internationale workshop te organiseren rond de thematiek van ECCM (hiermee worden de eerste stappen richting het te vormen kennisplatform gezet).
- In het innovatiecontract 2018-2019 met NWO en TO2 een basis te leggen voor een onderzoeksprogramma.
- Een voorstel uit te werken voor de samenstelling van een deskundige stuurgroep en een trekker van deze thematiek. Profiel trekker: verbindend, bestuurlijk ervaren, herkenbaar voor drie sectoren.
Verantwoording
De aanleiding
De maatschappij staat aan de vooravond van een grote energie- en grondstoffentransitie voor de overgang naar een CO2-neutrale economie in 2050, de ambitie die het kabinet stelt in de Energieagenda. Dit is een grote uitdaging, met name voor de traditionele kapitaalintensieve sectoren, zoals de chemie, raffinage en staalsector. Om die transitie mogelijk te maken zijn innovaties nodig die het verschil maken, stelt ook VNO-NCW in zijn visie voor het nieuwe kabinet, NL Next Level. De exponentiële toename van duurzame energie uit wind en zon biedt een aanzienlijke kans voor grootschalige verduurzaming.
Grote transitie, sterk fundament
De topsectoren Energie, HTSM en Chemie hebben geconstateerd dat op het grensvlak van deze sectoren al veel gebeurt, met name gerelateerd aan de conversie van elektriciteit en zonlicht naar producten. Daarom organiseerden de topsectoren in samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken januari 2017 een themadag op het gebied van Elektrochemische Conversie en Materialen. De dag gaf een indruk van de uitdagingen waar bedrijven uit diverse sectoren zich voor gesteld zien. Ook gaf de dag een overzicht van de verschillende programma’s en projecten die rond deze thematiek zijn opgezet, vaak in samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid.
Gezamenlijke aanpak
Tijdens voornoemde themadag hebben de betrokken topsectoren geconcludeerd dat er de noodzaak is om tot een gezamenlijke aanpak te komen om de inzet van elektrochemische conversie en materialen voor de samenleving dichterbij te brengen, en daarmee de transitie naar een op de toekomst gerichte CO2-arme samenleving. De thematiek vereist samenwerking tussen verschillende disciplines, nieuwe allianties tussen bedrijven en instellingen uit verschillende sectoren en vraagt om samenwerking over de grenzen van topsectoren heen. Om deze nationale aanpak een stapje dichterbij te brengen hebben de topsectoren Energie, HTSM en Chemie een adviescommissie ingesteld die namens een diverse achterban van bedrijven en wetenschappers tot een gemeenschappelijke visie moest komen. De commissie is aan de slag gegaan met een breed bestuurlijk mandaat van betrokken topsectoren/TKI’s en een sterke thematische verankering in de routes Energietransitie, Materialen en Circulaire Economie van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Ook NWO- en TO2-besturen zijn geconsulteerd bij de instelling van de commissie. De commissie heeft haar visie opgesteld in interactie met de TKI’s van de betrokken topsectoren en een bredere groep met diverse innovatie en bestuurskundigen en governance-experts. De visie is mede tot stand gekomen door de organisatie van een tweede themadag (juni 2017) voor experts uit wetenschap, bedrijfsleven en van de overheid. Dit advies is de uitkomst van de opdracht die de topsectoren hebben meegegeven aan de Adviescommissie Elektrochemische Conversie en Materialen.
Nieuws
Recente berichten
- Important Announcement
- New Dutch–German programme on green hydrogen
- Ambities Nederland voor waterstof en groene chemie komen in versnelling
- Save the date | Invitation for abstracts
- Ervaren en gedreven programmabestuur GroenvermogenNL van start
- Thirteen exploratory cross-border collaborative projects start working on ElectroChemical Conversion and Materials
- 2022 cruciaal jaar voor Nederlandse ambities waterstof en groene chemie
- Nieuwe R&D en innovatieagenda van de ECCM-commissie voor een CO2-neutrale industrie aangeboden aan DG Focco Vijselaar van het ministerie van Economische Zaken & Klimaat.
- Bedrijfsleven bereidt zich voor op start GroenvermogenNL
- Informatiesessie voor bedrijven over GroenvermogenNL